ഇക്കഴിഞ്ഞ ലോകസഭ തെരെഞ്ഞെടുപ്പിൽ ബഹുജൻ സമാജ് പാർട്ടിക്ക് (ബിഎസ്പി) ലഭിച്ച വോട്ടു സഹിതം 2.04% മാത്രമാണ്. പാർട്ടിയെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് ഒരു എംപി പോലും ഇത്തവണ പാർലമെന്റിൽ എത്തിയിട്ടില്ല. ഇതോടെ ദേശിയ പാർട്ടി എന്ന പദവി തുലാസ്സിലായിരിക്കുകയാണ്.
1984 ഏപ്രിലിൽ സ്ഥാപിച്ച ബഹുജൻ സമാജ് പാർട്ടി കാൻഷി റാം മായാവതിയുടെ കൈയ്യിൽ ഏൽപ്പിച്ചു. 1997-ലാണ് ബിഎസ്പി ദേശീയ പാർട്ടിയായി അംഗീകരിക്കപ്പെടുന്നത്. 2012-ലെ ഉത്തർപ്രദേശ് നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിലെ ഉജ്വല വിജയത്തോടെയുള്ള തുടക്കം മുതൽ പാർട്ടി ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ അറിയപ്പെടുന്ന രാഷ്ട്രീയ പ്രസ്ഥാനമായി മാറി. ദേശീയ കക്ഷികളായി തെരഞ്ഞെടുപ്പ് നിരീക്ഷകൻ അംഗീകരിച്ചതു പ്രകാരം നിലവിൽ ആറ് രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളാണ് രാജ്യത്തുള്ളത്. ബിജെപി, ബിഎസ്പി, കോൺഗ്രസ്, എഎപി, നാഷണൽ പീപ്പിൾസ് പാർട്ടി, സിപിഎം.
1968ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ചിഹ്നങ്ങൾ (സംവരണവും വിഹിതവും) ഉത്തരവ് പ്രകാരം, കഴിഞ്ഞ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ നാലോ അതിലധികമോ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ മൊത്തം വോട്ടിൻ്റെ 6% എങ്കിലും നേടിയാൽ മാത്രമേ, ദേശിയ പാർട്ടിയായി അംഗീകരിക്കാൻ കഴിയുകയുള്ളു. പാർലമെൻ്റിൽ കുറഞ്ഞത് നാല് അംഗങ്ങളെങ്കിലും ആവശ്യമാണ്. അതുമല്ലെങ്കിൽ കുറഞ്ഞത് നാല് വ്യത്യസ്ത സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒരു സംസ്ഥാന പാർട്ടിയായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടിരിക്കണം.
18-ാം ലോകസഭയിൽ പാർട്ടിക്ക് സീറ്റുകളൊന്നും ലഭിച്ചിരുന്നില്ല, ആകെ വോട്ടിൻ്റെ 2.04% മാത്രമാണ് പാർട്ടിക്ക് ലഭിച്ചതെന്ന് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ (ഇസിഐ) വെബ്സൈറ്റിൽ പറയുന്നു. ഇക്കാരണത്താൽ, ദേശീയ പദവി നിലനിർത്തുന്നതിനുള്ള ആദ്യ രണ്ട് മാനദണ്ഡങ്ങളാണ് പാർട്ടിക്ക് നഷ്ട്ടപെട്ടിരിക്കുന്നത്. 2024-ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൻ്റെ അന്തിമ ഫലങ്ങളും സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും ഇതുവരെ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചിട്ടില്ല. മൂന്നാമത്തെ മാനദണ്ഡത്തിന്, നാലോ അതിലധികമോ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ അംഗീകൃത സംസ്ഥാന പാർട്ടിയാകാനുള്ള വ്യവസ്ഥകൾ പാർട്ടി പാലിക്കേണ്ടതുണ്ട്. നിലവിൽ അത്തരമൊരു പദവിയും പാർട്ടിക്ക് അവകാശപ്പെടാനില്ല.
2019-നും ഇപ്പോഴുമുള്ള എല്ലാ സംസ്ഥാന നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പുകളിലും, 2022 ലെ സംസ്ഥാന തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ 12.88% വോട്ടുകൾ നേടിയ ഉത്തർപ്രദേശിൽ മാത്രമാണ് ബിഎസ്പി സംസ്ഥാന പാർട്ടിയാകാനുള്ള മാനദണ്ഡം പാലിക്കുന്നത്. 2022 ലെ സംസ്ഥാന നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ബിഎസ്പിക്ക് 12.88% വോട്ടും 2024 ലോകസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഉത്തർപ്രദേശിൽ 9.39% വോട്ടും ലഭിച്ചു. അധിക സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ സംസ്ഥാന പാർട്ടിയായി അംഗീകരിക്കപ്പെടണമെങ്കിൽ, ആ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും നടക്കുന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ ബിഎസ്പിക്ക് സമാനമായ വോട്ട് ശതമാനം നേടേണ്ടതുണ്ട്.
ഇന്ത്യയിൽ, ഒരു രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി സംസ്ഥാന പാർട്ടിയായി അംഗീകരിക്കണമെങ്കിൽ സംസ്ഥാന അസംബ്ലി തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഒരു സംസ്ഥാനത്തെ മൊത്തം സാധുതയുള്ള വോട്ടുകളുടെ 6% എങ്കിലും ഉറപ്പാക്കുകയും കുറഞ്ഞത് രണ്ട് എംഎൽഎമാരെങ്കിലും ഉണ്ടായിരിക്കുകയും വേണം. അല്ലെങ്കിൽ, കഴിഞ്ഞ ലോകസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ആ സംസ്ഥാനത്ത് ആകെ സാധുവായ വോട്ടിൻ്റെ 6% എങ്കിലും നേടുകയും ആ സംസ്ഥാനത്ത് നിന്ന് ഒരു എംപിയെങ്കിലും ഉണ്ടായിരിക്കണം. കൂടാതെ കഴിഞ്ഞ ലോകസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പുകളിലോ സംസ്ഥാന നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പുകളിലോ ആ പ്രത്യേക സംസ്ഥാനത്ത് ആകെ സാധുവായ വോട്ടിൻ്റെ 8% എങ്കിലും നേടിയാൽ ഒരു പാർട്ടിക്ക് യോഗ്യത നേടാനാകും.
2024ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ നിന്നുള്ള സ്ഥിതിവിവരക്കണക്ക് റിപ്പോർട്ടുകൾ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന മുറയ്ക്ക് ഇസി തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ഫലങ്ങൾ അവലോകനം ചെയ്യാൻ തുടങ്ങുമെന്ന് വൃത്തങ്ങൾ അറിയിച്ചു. ഈ റിപ്പോർട്ടുകൾ ഏകദേശം ഒരു മാസത്തിനുള്ളിൽ തയ്യാറാകുമെന്നാണ് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നത്. കഴിഞ്ഞ നാല് ലോകസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ ബിഎസ്പിയുടെ ദേശിയ സാന്നിധ്യം കുറയുകയാണ്. 2009-ൽ 6.17% വോട്ട് വിഹിതത്തോടെ 21 സീറ്റുകൾ നേടിയ പാർട്ടി 2014-ൽ പൂജ്യമായും 4.19% വോട്ട് വിഹിതമായും കുറഞ്ഞു. 2019 ലോകസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ എസ്പിയുമായി സഖ്യമുണ്ടാക്കിയപ്പോൾ ബിഎസ്പി വിജയിച്ചു. 10 സീറ്റുകളും 3.66% വോട്ട് വിഹിതവും നേടിയായിരുന്നു വിജയം.
ബിഎസ്പിയുടെ ദേശീയ പദവി സംബന്ധിച്ച് വെല്ലുവിളികൾ ഉണ്ടാകുന്നത് ഇതാദ്യമല്ല. 2014 ൽ ലോകസഭ തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ 4.19 ശതമാനം മാത്രം വോട്ടുകൾ നേടി, സീറ്റുകൾ ലഭിക്കാതിരുന്ന പശ്ചാത്തലത്തിലും ഇതേ ആശങ്കകൾ ഉയർന്നു വന്നിരുന്നു. അന്ന് ദേശീയ പാർട്ടി പദവി നഷ്ടമാകുമായിരുന്നെങ്കിലും 2016-ൽ ഇസി വരുത്തിയ ഭേദഗതി പാർട്ടിയുടെ രക്ഷയ്ക്കെത്തി. ഇന്ത്യയിൽ 2014-ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് ശേഷം, 2016-ൽ ചിഹ്ന ക്രമത്തിൽ ഒരു ഭേദഗതി നടപ്പിലാക്കിയിരുന്നു. ഒരു രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി ദേശീയ തലത്തിലോ സംസ്ഥാന തലത്തിലോ ഉള്ള പാർട്ടിയായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടാൽ, അടുത്ത തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് ശേഷം അവരുടെ നില അവലോകനം ചെയ്യില്ലെന്നാണ് ഈ മാറ്റം പറയുന്നത്. പകരം, ആദ്യ അവലോകനം 10 വർഷത്തിന് ശേഷമായിരിക്കും നടക്കുക. 1997-ൽ ദേശീയ പാർട്ടി പദവി നേടിയ ബിഎസ്പി ഉൾപ്പെടെയുള്ള എല്ലാ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികൾക്കും ഈ ആനുകൂല്യം ലഭിച്ചു. അടുത്ത അവലോകനം 2019 ലോകസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് ശേഷമാണ് നടന്നത്. കുറഞ്ഞത് നാല് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെങ്കിലും ഒരു സംസ്ഥാന പാർട്ടി എന്ന ഭരണം നേടിയതിനാൽ ബിഎസ്പിക്ക് ദേശീയ പാർട്ടി പദവി നിലനിർത്താൻ കഴിഞ്ഞു. ഏറ്റവും പുതിയത് മാത്രമല്ല, കഴിഞ്ഞ രണ്ട് സെറ്റ് സംസ്ഥാന തെരഞ്ഞെടുപ്പുകളുടെ ഫലങ്ങളും അവലോകനം ചെയ്താണ് ഈ തീരുമാനത്തിൽ എത്തിയത്.
ലോകസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് ശേഷം, രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികൾ എങ്ങനെ പ്രവർത്തിച്ചുവെന്ന് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ (ഇസി) അവലോകനം ചെയ്യും. ഓരോ കക്ഷിയുടെയും ഫലങ്ങൾ ഇസി പരിശോധിക്കുകയും അവരുടെ പ്രകടനം വിശദീകരിക്കാൻ അവർക്ക് അവസരം നൽകുകയും ചെയ്യുന്നതിനാലാണ് ഈ പ്രക്രിയയ്ക്ക് നിരവധി മാസങ്ങൾ എടുക്കുന്നത്. 2019 അവസാനത്തെ ലോകസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് ശേഷമാണ് അവലോകന പ്രക്രിയ ആരംഭിച്ചത്. ഈ അവലോകനത്തിൻ്റെ ഫലങ്ങൾ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ പ്രഖ്യാപിക്കുന്നതിന് 2023 ഏപ്രിൽ വരെ സമയമെടുത്തു. ഈ പ്രഖ്യാപനത്തിനിടെ ആം ആദ്മി പാർട്ടിക്ക് ദേശീയ പാർട്ടി പദവി ലഭിച്ചു. മറുവശത്ത്, കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി ഓഫ് ഇന്ത്യ, നാഷണലിസ്റ്റ് കോൺഗ്രസ് പാർട്ടി, തൃണമൂൽ കോൺഗ്രസ് എന്നിവയുടെ പ്രകടനത്തെക്കുറിച്ചുള്ള തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ്റെ വിലയിരുത്തലിൻ്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ അവരുടെ ദേശീയ പാർട്ടി പദവി നഷ്ടപ്പെട്ടു.
ഒരു ദേശീയ പാർട്ടി എന്ന നിലയിൽ, ഒരു രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടിക്ക് രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള സ്ഥാനാർത്ഥികൾക്ക് ഒരൊറ്റ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ചിഹ്നം ഉപയോഗിക്കാം. രണ്ടാമതായി, ഡൽഹിയിൽ ഒരു ഓഫീസിനായി പാർട്ടിക്ക് സ്ഥലമോ താമസസൗകര്യമോ ലഭിക്കും. കൂടാതെ, അവർക്ക് വോട്ടർ പട്ടികയുടെ സൗജന്യ പകർപ്പുകൾ ലഭിക്കുന്നു, ഇത് അവരുടെ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് തന്ത്രങ്ങൾ ആസൂത്രണം ചെയ്യുന്നതിനും സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിനും നിർണായകമാണ്. അവസാനമായി, ദേശീയ പാർട്ടികൾക്ക് തെരഞ്ഞെടുപ്പ് വേളയിൽ ദൂരദർശനിലും ആകാശവാണിയിലും പ്രക്ഷേപണ സമയം അനുവദിക്കുകയും അവർക്ക് വിശാലമായ പ്രേക്ഷകരിലേക്ക് എത്താനും അവരുടെ സന്ദേശങ്ങൾ ഫലപ്രദമായി കൈമാറാനും ഒരു വേദി നൽകും.
Content sumamry; BSP risks losing national party status
